| Vừa
rút ra chiếc bật lửa St. Dupont, ông Thái đã khiến người
phục vụ tại một cửa hàng sang trọng ở Paris phải thay
đổi hẳn thái độ. Đơn giản vì chỉ những người giàu có
mới xài loại bật lửa cao cấp đó...
Nghe tiếng bật lửa, biết được
dân chơi
Năm 1995 họa sĩ Nguyễn Trịnh Thái
(Hãng phim truyện Việt Nam) mang tranh sang Paris triển
lãm. Lúc rảnh, ông thường "la cà" ở những
nhà hàng bên bờ sông Sen. Một lần, khi vào một nhà hàng
sang trọng, nhưng ông lại ăn mặc quá giản dị nên người
phục vụ “chẳng buồn” ngó tới. Ngồi mãi chẳng thấy ai
“hỏi đến” ông đành rút bao thuốc và chiếc bật St. Dupont
mới mua ra dùng. Nhìn ông khách “châu Á” ăn vận xoàng
xĩnh nhưng lại xài bật lửa St. Dupont cao cấp, nhân
viên phục vụ đổi ngay thái độ. Đó là chiếc St. Dupont
ông Thái mua ở Paris với giá 600F, khi mua phải chờ
đến ba mươi phút để làm hóa đơn và thủ tục bảo hành.
Chuyện sưu tầm của ông Thái cũng nhiều
điều kỳ thú. Năm ngoái, khi đi trên phố Hàng Bài, ông
vô tình bắt gặp trong tủ kính của một người bán bật
lửa một chiếc St. Dupont cũ đã mất đáy. Ông mua lại
nó với giá 50.000 đồng. Nửa tháng sau trong chuyến công
tác vào TP.HCM, ông nhờ ông Paul Sáng, một người bạn
trong giới sưu tập và bán bật lửa trên đường Đồng Khởi
kiếm cho một cái đáy chính hiệu. Tìm được đáy “zin”
mất những 700.000 đồng nhưng bấy giờ chiếc bật lửa đó
có giá khoảng ba triệu đồng.
Tại Việt Nam, dân sưu tầm bật lửa vẫn
còn truyền tụng nhau câu chuyện, rằng ở miền Nam trước
năm 1975, buổi tối trong những phòng trà không nhìn
rõ khách, người phục vụ chỉ cần nghe tiếng bật lửa là
có thể biết khách là hạng người nào trong xã hội.
Những người tinh ý còn biết rõ đó là
tiếng Zippo có vỏ đồng, vỏ bạc hay Zippo vỏ vàng. Zippo
thời đó gắn liền với cuộc chiến của người Mỹ ở Việt
Nam. Nó bị “mang tiếng” đến nỗi cánh nhà báo phương
Tây gọi đó là những cuộc “hành quân Zippo” bởi cảnh
lính Mỹ dùng Zippo đốt nhà dân. Zippo còn là những vật
chứng cho sự chán chường của lĩnh Mỹ tại Việt Nam. Trên
đó, người lính Mỹ đã khắc, chạm những dòng kể về nỗi
chán chường của họ, về cuộc chiến tồi tệ và sai lầm
tại Việt Nam. Đó là những dòng chữ với mong muốn được
sống sót trở về, được gặp lại người thân...
Bây giờ sau 30 năm chiến tranh, những
chiếc bật lửa có khắc chữ đó trở thành những vật kỷ
niệm có giá trị rất lớn, có những chiếc được bán đến
hàng triệu đồng. Thế là xuất hiện một đội ngũ đông đảo
những người săn lùng bật lửa cũ, "mông má"
rồi có khi làm giả khắc chữ vào đó để bán cho du khách
đến Việt Nam đặc biệt là những người sưu tầm.
Có rất nhiều người chỉ sưu tầm một loại bật lửa duy
nhất như họa sĩ Thành Chương chẳng hạn. Có lẽ chiếc
Zippo đầu tiên của ông gắn với một kỷ niệm không thể
quên: đó là chiến lợi phẩm ông thu được khi còn trong
quân ngũ, năm 1970. Cũng từ đó hoạ sĩ Thành Chương bị
vẻ đẹp và sự tiện dụng của Zippo quyến rũ. Đã mười năm
nay ông Chương bỏ thuốc lá, nhung ông vẫn đều đặn "góp
nhặt" những chiếc Zippo vào bộ sưu tập của mình.
Sau 30 năm, họa sĩ Thành Chương đã có trong tay bộ sưu
tập Zippo đáng nể với hàng trăm chiếc Zippo đủ loại.
Có thể coi đây là bộ sưu tập Zippo lớn nhất Việt Nam.
Hiện giới sưu tập thường săn lùng và
để ý tìm kiếm hơn cả là hàng thời trang như: St. Dupont,
Cartier của Pháp; Sarome, Monic của Nhật; đến Romsonol,
Windmill, Dulhill của Anh... nhưng phổ thông và dễ sưu
tầm đủ bộ hơn cả vẫn là bật lửa Zippo của Mỹ. Sở dĩ
như vậy bởi bật lửa Zippo hiện giá chỉ dao động từ 150.000
đến 500.000 tùy loại.
Zippo với dân chơi Hà thành
Ở Hà Nội, nếu nhắc đến tên “Hải bật
lửa” chắc giới sưu tập chẳng lạ bởi anh là người sưu
tầm Zippo ngay từ khi mới 10 tuổi, đến nay đã được 20
năm. Hải không chỉ là người sưu tập mà là một tay buôn
Zippo có hạng. Vì quá đam mê bật lửa nên năm 1996, anh
quyết định mở một cửa hàng chỉ bán bật lửa mang tên
Thế giới bật lửa ngay tại nhà mình ở số 75 Nguyễn Hữu
Huân. Khi đó cả Hà Nội chỉ có một vài địa chỉ và đến
tận bây giờ cửa hàng bật lửa của Hải vẫn là số một ở
Hà Nội: Địa chỉ quen thuộc của những tay sưu tầm Zippo.
Hải cũng là địa chỉ cung cấp đến 90% lượng bật lửa cho
toàn thị trường Zippo của HN.
Cửa hàng của Hải không chỉ bán riêng
Zippo mà còn bán rất nhiều bật lửa thời trang khác cùng
phụ kiện đi kèm. Ở đây, người ta có thể mua được những
chiếc bật lửa rất thời trang như St. Dupont nữ có kiểu
dáng vô cùng trang nhã và đẹp. Loại càng mỏng càng đắt
tiền. Hiện hàng được chuộng hơn cả là loại có vỏ viền
vàng 18 kara và sơn mài theo kỹ thuật Trung Hoa (Lacque
De Chine) có giá 600USD. Theo Hải: "Zippo thay
đổi mốt liên tục nên càng mẫu mã mới bán càng chạy vì
bật lửa không chỉ là một vật dụng mà là một thứ thời
trang để tặng nhau. Giá cả của Zippo cũng đa dạng như
mẫu mã của nó vậy, cá biệt có những chiếc lên đến 1,5
triệu đồng, thậm chí một chiếc bật lửa Zippo cổ lên
đến chục triệu đồng chỉ dành cho những người sưu tập
nhiều tiền".
Tuy nhiên, Zippo không chỉ dành cho
những kẻ có của ăn của để. "Ông trùm bật lửa Hà
Nội" nói tiếp: "Sau năm 90 thì sưu tập Zippo
trở thành trào lưu, cứ khi nào tôi có hàng mới là họ
đến xem. Tôi ấn tượng nhất là một ông già tên Phúc năm
nay khoảng 70 tuổi. Từ ngày tôi mở cửa hàng, ông ấy
mua rất ít, chỉ đến ngắm và nói chuyện mà thôi. Chính
cụ là người chỉ ra cho tôi nhiều cách tìm hiểu những
ký hiệu của bật lửa Zippo. Theo đó, người chơi Zippo
sành điệu phải biết những ký hiệu trên đáy bật lửa bởi
Zippo đổi mốt liên tục".
Hàng ngàn "tín đồ" mua đi
bán lại tại bất cứ ngóc ngách nào trên thế giới từ năm
1933 khi chiếc Zippo đầu tiên ra đời đều biết, ban đầu
Zippo dùng số series để phân biệt năm sản xuất. Từ năm
1958 dùng dấu chấm ở cả hai bên trái và phải để phân
biệt. Năm 1966-1973, vạch thẳng được chọn để đánh dấu.
Đến thời kỳ 1974-1981 dùng vạch nghiêng trái và giai
đoạn 1982-1986 dùng vạch nghiêng phải để dị biệt. Thời
gian từ 1986-2000, năm xuất xưởng được ký hiệu bằng
số La Mã. Bước sang thiên niên kỷ mới, năm sản xuất
được ký hiệu bằng số La Mã.
Zippo với thế giới "sao"
và các chính trị gia
Vào một đêm năm 1933, tại chiếc garage
ở Bradford, Pennsylvania (Mỹ), George Blaisdell đã chế
thành công một chiếc bật lửa mà sau này nó trở thành
chiếc Zippo đầu tiên trên thế giới. Để ghi dấu "mốc
lịch sử" này, hiện nó được trưng bày tại trung
tâm Zippo/Case Visitors với chữ ký của ông Blaisdell.
Đến giờ đã có trên 400 triệu chiếc Zippo ra lò và ông
Blaisdell hẳn sẽ ngạc nhiên khi biết rằng có hàng ngàn
bộ sưu tập bật lửa Zippo trên toàn thế giới.
Sưu tầm loại bật lửa danh tiếng này
tưởng chừng như một vật dụng quá bình thường nhưng lại
là thú chơi của những người giàu có. Sưu tầm bật lửa
không chỉ là một sở thích mà đối với không ít người
nó lại là cả một nghề với những vụ làm ăn hốt bạc. Mỗi
chiếc Zippo chứa đựng cả một câu chuyện, có những chiếc
bật lửa lại vô giá. Sưu tầm Zippo thực sự là một sở
thích thú vị. Zippo nổi tiếng đến nỗi có cả vài cuốn
sách viết về nó cũng như những bộ sưu tập đáng chú ý.
Ngày nay, Zippo có một bề dày lịch
sử với 3/4 thế kỷ tạo dựng tên tuổi. Những chiếc bật
lửa đầu tiên được thiết kế với các góc vuông với hình
dáng khá đơn giản. Năm 1939, Thế chiến II khai hỏa nhưng
cũng là năm chiếc bật lửa vàng 14 karat ra lò và trở
thành mốt thời thượng cho những tay chơi lắm tiền. Zippo
trở thành thứ bật lửa độc tôn dành cho quân đội Mỹ vì
có độ bền cao. Ernie Pyle, phóng viên chiến trường nổi
tiếng từng viết: "Chiếc bật lửa Zippo là thứ quý
giá và được dùng nhiều nhất trong các vùng chiến sự.
Không ai có thể nói nhiều về những chiếc Zippo hơn người
có nó".
Sau 3 thập kỷ "liên tục phát triển",
năm 1982, kỷ niệm sinh nhật lần thứ 50 năm, Zippo đưa
ra khẩu hiệu "50 năm và sự lớn mạnh không ngừng"
với bộ sưu tập Scrimshaw. 10 năm sau, cụm từ này được
thay thế bằng "Collectible of the Year" cùng
sự xuất hiện của những chiếc Zippo dành cho phái yếu.
Ngoài những bộ sưu tập về các đời Tổng thống Mỹ, 1000
nghệ sĩ nổi tiếng thế giới như: Frank Sinatra, Elvis
Presley Lucille Ball, John Wayne, Bruce Willis, Sharon
Stone, Nicole Kidman, những ngôi sao được lưu tên trên
Đại lộ danh vọng ở Hollywood... Đến nay với 71 năm hình
thành và phát triển, thương hiệu Zippo đáng giá hàng
tỷ USD.
Nguyên Vũ- Bích Hạnh
Theo VietNamNet
|
