|
Qua những món tuyệt xảo về nét vẽ, nưóc men, khắc chạm,
hình dáng đa dạng và nhất là cái hồn dân tộc thể hiện
phong phú qua đủ loại đề tài, gốm Hội An đã đüa gốm
cổ Việt Nam lên hàng cao nhất trong giới nghiên cứu
và sưu tầm. Có những món thật vô cùng quí hiếm, chưa
bao giờ được trông thấy hay chưa bao giờ ghi chép lại
trông lịch sử. Tuyệt hảo vì nghệ thuật gốm cổ Việt Nam
không thua sút gốm nổi tiếng nhất của Tàu là đồ sứ Thành
Hoá (1465-1487). Vì nói đến đồ sứ Thành Hoá là nói đến
sự tuyệt đỉnh của mỹ thuật đồ sứ Trung Hoa.
Qua gốm Hội An, gốm cổ Việt Nam đầy
những nét đặc trưng dân tộc tính. Từ hình dáng, nét
vẽ thoải mái và tự nhiên, thân dáng các con vật như
rồng, thú vật hay bông hoa đều khác xa nét vẽ của Tàu,
phá bỏ lập luận cho rằng gốm Việt Nam chỉ là một thứ
góp nhặt của Tàu. Nhiều khi trên phương diện phong phú
và sự sáng tạo, gốm Việt Nam đôi khi vượt hẳn gốm Trung
Hoa.
Các đề tài trang trí của gốm Hội An đều đa dạng, phản
ảnh tình tự của dân tộc và đời sống của dân chúng thời
đó : chim chích choè đậu cành tre, vịt trời bay trên
khóm lá, hoa mẩu đơn khoe muôn cánh để đón Xuân sang,
đôi chim hoạ mi ẩn mình trong đoá hoa, mái nhà mơ màng
trên sườn núi... Nhiều món trang trí như một bức tranh,
có lúc mơ màng ẩn hiện, có lúc rực rở cầu kỳ. Ngoài
men lam ra có khi trang trí bằng màu tam thái (enamel
overglaze) vẽ trên áo men trong, đôi khi khắc chạm,
điểm vàng bằng kỷ thuật sơn mài. Sự hài hoà về mầu sắc
trang trí đã tạo một nét đặc thù cho gốm cổ Việt Nam.
Tách riêng theo từng loại những hình
dạng khác nhau của gốm Hội An, loại bình bú kendi được
công nhận đẹp hơn hẳn bình của Tàu và Thái Lan. Hình
dáng cân đối, nét hoa văn tinh tế, trang trí có khi
là hình hoa cúc, hoa mẩu đơn hay các thú vật bay nhảy
linh động. Mặc dù chỉ là đồ hàng xuất cảng cho thị trường
Hồi Giáo, nhưng bình bú kendi đã nói lên khía cạnh độc
đáo và đa dạng của gốm Chu Ðậu xa xưa.
Nói về các món tuyệt tác của gốm Hội An thì phải nhắc
tới những bình đựng nước theo dạng thú vật truyền kỳ.
Một trong số đó là bình nước hình chim phượng. Một cổ
vật đày sự sáng tạo của tiền nhân. Một sự kiêu hãnh
cho dân tộc Việt. Thế giớI sửng sốt không ngờ, một xứ
bé nhỏ xa xôi, dù qua 1000 năm bị đô hộ bởI Bắc phương
khổng lồ, lại có thể sáng tạo được những phẩm vật vượt
thờI gian và không gian dù là những món đồ gốm thông
thường. Hình dáng thon và thanh nhã nhưng không kém
phần cầu kỳ của thân hình chim Phượng, đến nét tô điểm
duyên dáng qua màu lam tươi thắm, chiếc bình nước hình
chim Phượng là chứng tích hùng hồn nhất cho một nghệ
thuật tuyệt vời.
Không kém chiếc bình nước chim phương phải kể đến bình
nước hình rồng. Chỉ tìm được 3 món trong hàng trăm ngàn
món đồ. Ðây là biểu tượng của dân tộc Việt Nam. Hình
ảnh rồng đã gắn liền vớI con ngườI Lạc Việt từ ngàn
xưa qua việc xâm hình rồng trên thân thể, và qua nguồn
gốc con Rồng cháu Tiên, nhất là hình ảnh rồng xuất hiện
trên thành Thăng Long khi vua Lý Thái Tổ thiên đô về
Hà Nội. Lịch sử đã sống lại qua chiếc bình hình rồng
của gốm HộI An.
Tước hay còn gọI là bôi, một loại chén chân cao dùng
để dùng trong việc tế lễ, cũng là một loại cực kỳ hiếm
có trong gốm cổ HộI An. Lòng bên trong tước là tượng
ngườI hay con rùa, khi cạn nước thì thân ngườI chìm
xuống, khi đổ nước vào thì thân tượng sẽ nổI lên trên.
Một sáng tạo thần tình, điêu luyện của nghệ nhân Việt
cổ xưa.
Chắc hẳn thuyền trưởng cùng thủy thủ đoàn của con tàu
vô danh hơn 500 năm qua đâu ngờ chuyến đi định mệnh
của mình là một chuyến đi lịch sử. Chuyến hàng không
bao giờ được cặp bến nay lại xuất hiện ở một thờI điểm
khác và đã mở ra một một chứng tích lịch sử của nền
văn hoá Việt Nam thờI ấy. Thế giớI vui mừng đón chào
gốm cổ HộI An. Và nếu những ngườI con dân Việt nhìn
thấy được những bàn tay trân trọng nâng niu, những ánh
mắt ngưỡng mộ của thế giớI trên những món gốm 500 năm
của dân tộc mình, hẳn sẽ có 1 niềm tự hào kiêu hãnh.
Hơn 4000 năm văn hiến, gia tài của tiền nhân để lại
cho hậu thế là những tuyệt phẩm chứa đựng đày hình ảnh
dân tộc.
Phúc Mộc Nam
|
