Một câu hỏi có vẻ ngớ ngẩn nhưng lại là đề tài chính bên bờ vịnh Marina xinh đẹp của Singapore, nơi đang diễn ra lễ hội kỷ niệm 600 năm chuyến vượt biển đầu tiên của đô đốc Trịnh Hòa - nhà hàng hải lừng danh người Trung Quốc. Đặc biệt, một triển lãm mang tên 1421 dựa theo cuốn sách best-seller gây chấn động 1421: Năm Trung Hoa tìm ra châu Mỹ (1421: The year China discovered America) của tác giả người Anh Gavin Menzies cũng đang được tổ chức.

Gavin Menzies và 1421

Gavin Menzies từng sống ở Trung Quốc và phục vụ trong Hải quân Hoàng gia Anh. Để viết cuốn sách này, ông đã bỏ ra 10 năm trời đến 120 nước và hơn 900 viện bảo tàng. Với 1421, Gavin tuyên bố đã có những bằng chứng chắc chắn rằng, không phải toàn bộ hạm đội của Trịnh Hòa đã trở lại Trung Hoa sau khi đến vùng bờ biển đông châu Phi như các nghiên cứu trước đây, mà một phần hạm đội đã tiếp tục đi vòng mũi Hảo Vọng và tìm ra châu Mỹ vào năm 1421, tức là 70 năm trước Columbus và đi vòng quanh thế giới trước Magellan những 100 năm. Nhưng trong lúc các nhà thám hiểm phương Tây được tưởng niệm long trọng, thì các nhà hàng hải Trung Quốc vẫn không được dành cho sự tôn vinh tương xứng.

Trịnh Hòa sinh ra trong một gia đình theo đạo Hồi ở vùng đất xa xôi tại biên giới phía Tây Nam của Trung Hoa - nơi cư dân sống ngoài vòng pháp luật. Khi Trịnh Hòa lên 10, vùng đất này bị quân triều đình tấn công. Ông bị bắt rồi bị cung hình, trở thành thái giám phục vụ trong cung. Sự thông minh và mạnh mẽ của Trịnh Hòa đã chiếm được cảm tình của Hoàng tử Lệ, con thứ của Vua Thái Tổ nhà Minh. Trịnh Hòa đã nhanh chóng trở thành cánh tay phải của Lệ, tính toán đường đi nước bước cho Lệ và sau đó hỗ trợ Lệ trong cuộc binh biến đẫm máu lật đổ vua Thái Tôn. Lệ lên ngôi, trở thành hoàng đế thứ 3 của nhà Minh (Minh Thành Tổ) vào năm 1402 và nhanh chóng cất nhắc Trịnh Hòa - người chưa từng nhìn thấy biển - vào vị trí đô đốc hải quân với một hạm đội vĩ đại gồm 27 ngàn thủy thủ và 62 tàu chở đầy vàng bạc, đồ sành sứ, tơ lụa, sách vở, nhạc cụ... - những sản phẩm của nền văn hóa Trung Hoa, từ năm 1405 đến 1433, Trịnh Hòa đã thực hiện tất cả 7 cuộc hải trình, đi đến hơn 30 quốc gia ở Đông Nam Á (trong đó có Việt Nam), Ấn Độ, Trung Đông và châu Phi để mở rộng ảnh hưởng của nhà Minh, tuy nhiên không đặt sự cai trị trực tiếp trên những vùng đất này. Trong 1421, Gavin đã tìm cách chứng minh rằng, các đô đốc và tổng thái giám dưới quyền Trịnh Hòa như Hong Bao, Zhou Man, Zhou Wen, Yang Qing sau đó đã tiếp tục dong thuyền đến Úc rồi sang châu Mỹ. Tuy nhiên, khi trở về Trung Hoa vào năm 1423, thủy thủ đoàn không những không được trọng vọng, mà chuyến đi đã bị vu oan rằng được hưởng quá nhiều đặc ân và quá lãng phí. Những cuốn nhật ký hải trình của đoàn đã bị chính quyền tiêu hủy, công lao của họ dần bị thời gian phủ bụi mờ.

Đánh thức quá khứ

Vì Singapore cũng từng được Trịnh Hòa ghé qua, nên Tổng cục Du lịch Singapore đã kết hợp với các ban ngành, hội khác tổ chức một lễ hội kỷ niệm lớn với nhiều hoạt động phong phú diễn ra trong suốt 3 tháng (từ tháng 6 đến tháng 8) để tưởng nhớ Trịnh Hòa, đồng thời mang đến cho du khách hình ảnh Singapore như là một điểm đến thú vị với những di sản hàng hải giá trị và độc đáo. Làng lễ hội Trịnh Hòa bên bờ vịnh Marina là nơi mô phỏng một số quốc gia mà Trịnh Hòa từng ghé qua với những nét kiến trúc và đặc điểm văn hóa tiêu biểu. Mô hình Cửa Nanh Rồng (Longyamen) của Singapore với những cấu trúc bằng đá (đã bị quân Anh tàn phá) mà Trịnh Hòa từng sử dụng làm mốc hàng hải đã được dựng lên tại Công viên Labrador. Một nhạc kịch mang tên Cuộc phiêu lưu của đô đốc lấy cảm hứng từ 7 chuyến viễn du của Trịnh Hòa sẽ được trình diễn tại sảnh Jubilee của khách sạn Raffle từ ngày 8-10.7. Giữa tháng 8 sẽ có triển lãm Trịnh Hòa và ngành hàng hải châu Á và Hội thảo quốc tế Hàng hải châu Á và người Hoa kiều (1405-2005).

Mặc dù các luận điểm trong cuốn sách của Gavin Menzies vẫn còn gây tranh cãi, nhưng triển lãm 1421 vẫn là điểm tham quan không thể bỏ qua. Ngay lối vào là một cổng chào với "câu hỏi lớn" ở phía trên: "Bạn có tin rằng Trung Quốc đã tìm ra châu Mỹ trước phương Tây?", bên dưới được chia làm 2 lối, một bên là "Có", một bên là "Không", và mỗi lần có người đi qua thì bảng điện tử lại nhảy lên 1 con số (lúc chúng tôi đến tham quan vào đêm khai mạc 30.6 thì bên "Có" đang đông hơn, nhưng số liệu này chỉ để tham khảo vì bảng trưng cầu này đặt ở... Singapore). Những giả thuyết, khám phá và bằng chứng được nêu lên trong cuốn sách 1421 được trưng bày ở đây một cách khoa học, hấp dẫn và đầy ấn tượng, với những bản đồ, hiện vật, tượng, mô hình và cả những cánh buồm khổng lồ như đang sẵn sàng rẽ sóng ra khơi.

Phạm Thu Nga

Theo ThanhNienOnline

Trịnh Hòa nhận những cuộn giấy có sẵn dấu của vua nhà Minh để thay mặt vua ra sắc lệnh. (Tượng ở triển lãm 1421) - (ảnh: P.T.N)

Song song với chương trình kỷ niệm Trịnh Hòa, trong suốt tháng 7 cũng diễn ra lễ hội ẩm thực Singapore 2005. Du khách sẽ được thưởng thức món ăn, thức uống độc đáo của Singapore, được vui chơi trong "Công viên vui chơi ẩm thực". Bên cạnh đó, chương trình Hành trình tín ngưỡng thực sự là dịp may hiếm có để du khách chiêm ngưỡng bộ sưu tập nổi tiếng từ các bảo tàng của Vatican lần đầu tiên tới Đông Nam Á với rất nhiều tranh ảnh, hiện vật quý giá tại Bảo tàng Văn minh châu Á của Singapore (triển lãm kéo dài đến 9/9/2005).