| Văn
phòng Chính phủ có công văn số 50/TB-VPCP ngày 21/3/2005,
thông báo ý kiến kết luận của Thủ tướng Phan Văn Khải
tại cuộc họp ngày 8/3/2005 về Qui hoạch chi tiết Khu
Trung tâm chính trị Ba Đình, Hà Nội. Trong Thông báo
có đề cập đến một trong những vấn đề còn bỏ ngỏ lâu
nay là địa điểm xây dựng trụ sở và văn phòng Quốc hội,
từ đó quyết định số phận khu di tích Hoàng thành Thăng
Long tại 18 Hoàng Diệu.
VietNamNet đã gặp và phỏng vấn GS
Phan Huy Lê - Chủ tịch Hội khoa học lịch sử VN, Chủ
tịch Hội đồng tư vấn khoa học của Viện Khoa học xã hội
VN về khu di tích Hoàng thành, cũng là người được mời
dự buổi họp ngày 8/3 của Thủ tướng Chính phủ.
PV: Trong 3 phương
án xây dựng trụ sở và văn phòng Quốc hội, Thủ tướng
yêu cầu "Phân tích các ưu nhược điểm của từng phương
án, lưu ý nghiêng theo phương án 2 có nhiều ưu điểm
hơn". Xin hỏi ý kiến của GS về vấn đề này?
GS Phan Huy Lê: Trong cuộc họp ngày
8/3, Bộ VHTT nêu lên 3 phương án về bảo tồn khu di tích
Hoàng thành Thăng Long: Phương án 1: bảo tồn toàn bộ;
Phương án 2: bảo tồn một bộ phận và Phương án 3: lấp
cát toàn bộ. Viện KHXHVN sau khi tóm tắt giá trị khu
di tích HTTL đã được giới khoa học trong nước nghiên
cứu và thảo luận qua nhiều hội thảo, đề nghị bảo tồn
toàn bộ khu di tích nhưng có kế hoạch triển khai từng
bước trong một qui hoạch tổng thể cần nghiên cứu kỹ.
Bộ Xây dựng, trong dự án Qui hoạch
Khu trung tâm chính trị Ba Đình, về địa điểm xây dựng
trụ sở và Văn phòng Quốc hội, nêu lên 3 phương án:
- Phương án 1: xây nhà Quốc hội tại
Lô D tức lô đất có khu di tích HTTL, nhưng kết hợp bảo
tồn tại chỗ một nửa khu di tích về phía Đông giáp đường
Hoàng Diệu (tức khu A, B theo bản đồ khai quật khảo
cổ học) và xây nhà Quốc hội ở nửa phía Tây giáp đường
Độc Lập (tức khu C, D theo bản đồ khai quất khảo cổ
học) theo cách xây nhà Quốc hội phía trên và bảo tồn
di tích bên dưới, còn Văn phòng Quốc hội xây dựng tại
địa điểm khác.
- Phương án 2: Xây nhà Quốc hội tại
Lô H6 tức khu vực có Bộ tư pháp, Nhà khách Chính phủ
và Nhà khách Trung ương Đảng hiện nay, khu vực nằm giữa
các đường phố Hùng Vương, Trần Phú, Chu Văn An, Lê Hồng
Phong.
- Phương án 3: xây Nhà Quốc hội tại Lô A7 và Lô H7 tức
khu Trung tâm giao dịch và điều hành Viễn thông quốc
gia và Cục Bưu điện trung ương hiện nay, khu vực cuối
phố Trần Phú giáp chợ Ngọc Hà.
Sau khi nghe các báo cáo và ý kiến
thảo luận, Thủ tướng "lưu ý nghiêng theo phương
án 2 có nhiều ưu điểm hơn". Đồng thời với sự lựa
chọn này thì "phải báo cáo giải trình cụ thể đề
án bảo tồn và phát huy di tích cũng như quy hoạch sử
dụng đất Lô D, bảo đảm cảnh quan khu Trung tâm chính
trị Ba Đình" (trích Thông báo).
Tuy giao cho các cơ quan chức năng
nghiên cứu và Qui hoạch chi tiết Khu Trung tâm chính
trị Ba Đình còn phải "báo cáo xin ý kiến Bộ Chính
trị", nhưng ý kiến chỉ đạo của Thủ tướng đã rõ
ràng. Lựa chọn phương án 2 của Bộ xây dựng để xây dựng
Nhà Quốc hội, tức là bảo tồn toàn bộ khu di tích Hoàng
thành Thăng Long tại 18 Hoàng Diệu. Theo tôi đó là ý
kiến chỉ đạo đúng đắn biểu thị thái độ trân trọng và
trách nhiệm cao của Đảng và Nhà nước đối với một di
sản văn hóa vô giá của dân tộc giữa lòng thủ đô Hà Nội,
đáp ứng nguyện vọng của giới khoa học, văn hóa và nhân
dân cả nước cùng kiều bào ở nước ngoài cũng như đề xuất
của các chuyên gia tư vấn quốc tế.
Sẽ dựng Công viên Lịch sử-Văn
hoá Thăng Long?
Nếu chuyển Nhà Quốc hôi đến địa điểm
khác (phương án 2) thì theo GS, khu di tích Hoàng thành
Thăng Long cần được bảo tồn như thế nào?
GS Phan Huy Lê: Đây là một vấn đề không
đơn giản, còn cần phải tiếp tục nghiên cứu và tranh
thủ thêm ý kiến tư vấn của chuyên gia quốc tế. Trong
báo cáo của Viện KHXHVN đã đề xuất hướng bảo tồn và
phát huy giá trị khu di tích HTTL.
Trước hết, theo tôi, trên khu vực gọi
là Lô D (nằm giữa đường Hoàng Diệu, Hoàng Văn Thụ, Độc
Lập, Bắc Sơn), Hội trường Ba Đình hiện nay cần được
bảo tồn như một di tích Cách mạng và sau khi xây dựng
Nhà Quốc hội, có thể dùng để trưng bày lịch sử Quốc
hội VN kết hợp với các di vật HTTL. Khu di tích khảo
cổ học đã phát lộ, trên nguyên tắc bảo tồn tại chỗ,
cần nghiên cứu chọn một số di tích tiêu biểu bảo tồn
nguyên gốc tại chỗ, những phần còn lại sau khi lập hồ
sơ khoa học đầy đủ có thể lấp cát để sau này có điều
kiện nghiên cứu tiếp, đồng thời kết hợp với nhiều giải
pháp bảo tồn và trưng bày hiện đại như dựng nhà trưng
bày, lập mô hình, phục dựng một số di tích nếu hội đủ
các điều kiện khoa học... Công việc điều tra khảo sát
và khai quật thăm dò cần tiếp tục để nâng cao hiểu biết
về toàn bộ khu di tích. Cho đến nay, giá trị chung của
khu di tích thì không ai có thể phủ nhận, nhưng nhiều
vấn đề khoa học đang đặt ra và cần tổ chức nghiên cứu,
thảo luận trên phương pháp liên ngành và sự hợp tác
giữa các chuyên gia các chuyên ngành liên quan.
Khu di tích HTTL cần được bảo tồn trong
một qui hoạch lớn hơn bao gồm cả thành cổ Hà Nội với
nhiều di tích lịch sử văn hoá truyền thống và cả di
tích cách mạng, kháng chiến. Có thể xây dựng cả khu
vực này thành một Công viên lịch sử văn hoá Thăng Long-Hà
Nội. Như thế khu Trung tâm chính trị Ba Đình sẽ được
tôn tạo và hiện lên cả lịch sử từ thời Tiền Thăng Long,
Thăng Long thời Lý-Trần-Lê, Hà Nội thời Nguyễn cho đến
thời cận đại, hiện đại với bề dày lịch sử-văn hoá hơn
10 thế kỷ. Qui hoạch đó cần kèm theo một kế hoạch triển
khai cụ thể gồm nhiều bước, nhiều giai đoạn trên một
lộ trình nhất quán.
Hoàng Thành quyết không thể
phơi mưa thêm một mùa!
Trong suốt thời gian dài kể từ sau
khi phát lộ, Hoàng thành Thăng Long trần mình dưới nắng,
phủ vải bạt che mưa. Cá nhân GS nhận thấy tình trạng
di tích hiện ra sao?
GS Phan Huy Lê: Di tích khảo cổ học
khi đã khai quật lên tức đã thay đổi môi trường tồn
tại của nó, mà không có mái che kèm theo những giải
pháp bảo vệ khác thì không tránh khỏi bị xuống cấp,
nhất là trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt của nước
ta và vùng Hà Nội. Kể từ khi bắt đầu khai quật vào tháng
12-2002 cho đến nay, khu di tích này đã trải qua hai
mùa mưa năm 2003, 2004 và sắp bước vào mùa mưa thứ ba
năm 2005. Về mùa mưa thứ nhất năm 2003 thì không thể
trách cứ ai vì lúc đó chưa có chủ trương bảo tồn. Nhưng
sau khi có Thông báo của Bộ Chính trị vào tháng 11/2003
về việc nghiên cứu giá trị và đề xuất phương án bảo
tồn thì mùa mưa thứ hai năm 2004, không có mái che khu
di tích là điều rất đáng tiếc. Tuy nhiên trong hoàn
cảnh đó, Ban dự án và Viện khảo cổ học đã khắc phục
bằng những giải pháp tình thế như phủ bạt và lắp đặt
một hệ thống máy bơm hút nước thường xuyên, là một cố
gắng có tinh thần trách nhiệm.
Vậy từ nay đến khi có quyết định chính
thức của Thủ tướng về địa điểm xây dựng Nhà Quốc hội
(mới), và sau đó là cách thức bảo vệ cụ thể đối với
khu di tích, Hội đồng Tư vấn Khoa học do GS làm chủ
tịch có định đề xuất phương án bảo quản trước mắt nào?
Lại một mùa mưa nữa sắp đến rồi, thưa GS...
GS Phan Huy Lê: Tôi và một số nhà khoa
học đã cảnh báo các cơ quan chức năng, nhưng đến nay
vẫn chưa thấy có kế hoạch và giải pháp cụ thể. Năm nay
không thể để tình trạng như năm ngoái. Khu di tích đã
phơi mưa phơi nắng ba mùa rồi, đến mùa này dứt khoát
phải có mái che. Nhưng mái che như thế nào thì theo
tôi có thể có 2 phương án. Phương án thứ nhất là dùng
thiết kế mái che đã được duyệt năm ngoái. Thiết kế này
nhiều người cho là quá tốn kém (trên 20 tỷ đồng) và
quá kiên cố chứ không phải là "tạm thời" như
yêu cầu phản ánh ngay trong tên gọi của dự án. Nhưng
nên nhớ, "tạm thời" thì cũng phải năm bảy
năm mới hoàn chỉnh được khâu nghiên cứu và tìm giải
pháp bảo tồn. Nếu phương án 1 không được duyệt thì ta
có thể làm mái che tạm theo nghĩa là giản tiện hơn thiết
kế năm ngoái. Và theo tôi chỉ cần giản tiện thôi, miễn
là che mưa nắng được dăm bảy năm là được rồi. Bằng mọi
giá phải có mái che năm nay, nếu không công luận sẽ
không thể tha thứ...
Thông báo số 50/TB-VPCP còn nêu rõ một số vấn đề sau:
1. Không xây dựng Bảo tàng Lịch sử
Quốc gia và Bảo tàng Lịch sử Quân sự VN trong Khu Trung
tâm chính trị Ba Đình. Giao Bộ Xây dựng chủ trì, phối
hợp với UBND TP. Hà Nội lựa chọn địa điểm xứng đáng
với tầm vóc các Bảo tàng này. Có thể nghiên cứu bố trí
các Bảo tàng nêu trên và một số Bảo tàng khác tại khu
vực hai bên đường Láng - Hòa Lạc, gần Trung tâm Hội
nghị Quốc gia.
2. Trong đồ án điều chỉnh Quy hoạch
chung Thủ đô Hà Nội cần bố trí khu vực xây dựng trụ
sở các Bộ, ngành TƯ (trước mắt là Bộ NN&PTNT, Bộ
Tư pháp và một số Bộ, ngành khác) và khu vực dành để
xây dựng trụ sở cơ quan TP. Hà Nội.
3. Xây dựng mở rộng trụ sở Văn phòng
Chủ tịch nước tại khu đất phía sau Phủ chủ tịch hiện
đang là khu nhà ở của cán bộ, nhân viên thuộc Bảo tàng
HCM và Khu di tích Phủ Chủ tịch. Thủ tướng giao UBND
TP. Hà Nội lập phương án di dời các hộ gia đình hiện
nay đang ở tại khu vực này; chủ trì, phối hợp với Bộ
VH -TT khẩn trương triển khai thực hiện ý kiến chỉ đạo
của TTg CP tại CV 3072/VPCP-KTN ngày 11/8/1998 của VPCP.
4. Uỷ quyền Bộ trưởng Bộ Xây dựng báo
cáo Bộ Chính trị xem xét, quyết định việc Bộ Quốc phòng
sớm bàn giao phần còn lại của Khu vực phía Tây đường
Nguyễn Tri Phương tới đường Hoàng Diệu trước năm 2010
để UBND TP. Hà Nội quản lý, xây dựng thành Khu di tích
lịch sử, văn hóa, cách mạng. Giao UBND TP. Hà Nội lập
Quy hoạch chi tiết Khu vực thành cổ Hà Nội để làm cơ
sở cho việc đầu tư các dự án bảo tồn, bảo tàng và khai
thác giá trị của các di tích trong khu vực.
5. Đồng ý quy hoạch khu vực trụ sở
Chính phủ và VPCP do Bộ Xây dựng đề xuất. Giao Bộ Xây
dựng chủ trì, phối hợp với UBND TP. Hà Nội lập quy hoạch
chi tiết khu vực này theo hướng mở không gian về phía
Hồ Tây, trình Thủ tướng CP xem xét, phê duyệt. Giao
UBND TP. Hà Nội lập phương án di dời các hộ dân và cơ
quan trong khu vực để thực hiện quy hoạch công viên
và tượng đài.
Doãn Diễm (thực hiện)
Theo VietNamNet
|
